RONDETAFELGESPREK FAMILIEBEDRIJVEN (DEEL 2/4): Wat is de WHY?

Deelnemers Dux Nova Rondetafelgesprek:

• Lotte van Houwelingen (algemeen directeur BM van Houwelingen)
• Tobias van Oord (directeur Martens en Van Oord)
• Adrie van Kessel (directeur-eigenaar JC van Kessel Groep)
• Kris Maas (directeur-eigenaar Maas Jacobs Groep)
• Evelien Florack (adjunct-directeur Utiliteitsbouw Dura Vermeer Bouw Zuid)

Aan een fraaie, ronde tafel in het Inspirium (het Bredase hospitality-huis waar Dux Nova is gevestigd) namen vier jonge telgen van familiebedrijven plaats én een frisse buitenstaander in  een groot familiebedrijf. We wilden weleens weten wat die bedrijven onderscheidt in cultuur en drijfveren, hoe je instapt als nieuwe generatie en hoe je zo’n bijzondere organisatie netjes bij elkaar houdt. Vijf gespreksgenoten, vier thema’s en een microfoon.

Bedrijven acteren steeds vaker vanuit een duidelijk gedefinieerde ‘why.’ Oftewel: de reden waarom je doet wat je doet. In een familiebedrijf werkt dat wellicht net even anders, omdat de drijfveren worden overgedragen van ouder op kind. Zijn ze daarom ook goed bruikbaar voor medewerkers? En: Moeten zij zich daaraan committeren om te kunnen werken in het bedrijf? Moet je stiekem behoorlijk lijken op de familie?

Lotte: Toen ik begon als directeur heb ik het thema sociale innovatie op de agenda gezet. Eerst hebben we de huidige normen en waarden bepaald met de eigenaren, en de lading daarvan besproken met het MT: Wat betekenen ze op de werkvloer? Vervolgens hebben we met de hele organisatie afgewogen welk gedrag we willen behouden, en waar we vanaf willen. Voorbeeld: We hebben afgesproken dat er geen emotionele lading mag zitten in mailverkeer. Dreigt dat te gebeuren? Zoek elkaar op! ‘Goed voor elkaar’, is de waarde daarachter. Dat familiebedrijven traditioneel zijn, klopt vaak wel. Behouden wat goed is. Maar zonder innovatie red je het niet, dat vind ik zeker zo belangrijk. Dat is dus ook een kernwaarde bij ons. Maar ik moet zeggen dat die een aantal jaren geleden minder werd herkend, toen we het zowel klanten als medewerkers vroegen. Daar zijn we mee aan de gang gegaan, want het is wel degelijk essentieel voor een gezonde bedrijfsvoering. De laatste jaren noemen we dat Samen Slim in het bedrijf: alle denkkracht in de organisatie, van timmerman tot uitvoerder en van receptioniste tot projectleider, inzetten en benutten.

Tobias: Laten die normen en waarden voldoende ruimte voor mensen met een andere visie?

Lotte: Dat is wel de essentie. Je kunt haast niet tegen betrouwbaar en integer zijn. En zo wel, dan heb ik geen ruimte voor je in het bedrijf. We geven de ondergrens aan van gedrag, daarboven is veel mogelijk. Het mag zeker geen keurslijf zijn. Integendeel, het kost me soms moeite om de waarden levendig te houden. Gelukkig word ik spontaan geholpen. Laatst zei een uitvoerder dat hij elke donderdag één van de kernwaarden behandelt in zijn team, omdat er veel instroom is van nieuwe mensen. Fantastisch! Mijn vader is in 1986 begonnen met het bedrijf. Hij heeft sindsdien altijd gehandeld vanuit zijn eigen normen, waarden en ideeën. Zo verzamelde hij ook weer mensen om zich heen die daar hetzelfde over dachten. We moesten alles zelf kunnen doen als bedrijf, op eigen kracht. Wij waren de allerbeste in grondwerk, daar was hij hartstikke trots op. Alle kansen die zich aandienden, wilde hij zelf oppakken. Maar
recent hebben we wat mensen van buitenaf aangenomen, die daar anders over denken. Die meer in partnerships met andere bedrijven geloven, dwars tegen die visie van destijds in. Die ruimte voor andere ideeën en samenwerkingsvormen is voor ons heel goed geweest de afgelopen jaren. Maar het gaf mij soms ook een loyaliteitsconflict. Ik hoorde goede ideeën, maar
dacht tegelijkertijd ook weleens: Hoe vertel ik dit aan mijn vader? Anderzijds heb ik zelf een vrouw uit een andere cultuur, zij is Pools, die zich afvraagt waarom wij ons als familie altijd zo druk maken over het bedrijf. Dat is voor mij wel een mooi tegenwicht. Het gevaar van settings als dit gesprek, is dat we elkaar vertellen hoe mooi familiebedrijven zijn en alleen maar de positieve kant zien, maar er is een keerzijde. Ik ben samen met mijn zus eigenaar van het bedrijf, en we hebben elkaar in het verleden regelmatig aangekeken en verzucht dat het familiebedrijf eigenlijk bij wet verboden zou moeten zijn. Het is in slechte tijden heel belastend voor de familie, er is dan geen ontsnappen aan.

Lotte: Hoe houd je dat toch luchtig, hè?

Tobias: Door los te laten en andere mensen de ruimte te geven. En nu is mijn vader heel trots hoor, nu hij echt van afstand kan zien hoe het gaat. Hij beseft dat tijden veranderen. Naast mij heb ik twee collega’s in de directie die het bedrijf aansturen. Eén van hen is bemiddeld door Dux Nova. De combinatie van het van oudsher aanwezige vakmanschap en een professionele bedrijfsvoering, waar ook aandacht is voor de andere zaken dan alleen ons vak, heeft erg goed uitgepakt. Die blik van buiten hadden we echt nodig.

Lotte: Onze RvC-voorzitter komt uit het grootbedrijf. Hij was wat argwanend over die rol, omdat hij dacht: In zo’n familiebedrijf wordt natuurlijk alles aan de keukentafel beslist. Daar is hij wel op teruggekomen. Hij vindt dat mijn vader en ik professioneel met elkaar omgaan. En met een gezonde dosis humor, dat helpt altijd in een familiebedrijf. Maar hij vroeg me op een  gegeven moment wel: Wat zijn jouw drijfveren? Je hebt geen grote groeiambitie, je duwt niet keihard op winstgevendheid. Mijn vader wou gewoon dat iedereen brood op de plank had. Dat
is wat kort door de bocht, dus ik heb toen goed nagedacht over een antwoord. Dat werd een A4’tje met mijn droomdoel. Wij gedijen goed in het marktsegment waar elke euro telt, zoals woningcorporaties, kopers in het lage- en middensegment, zorg en onderwijs. Dat past bij onze mensen en onze regio: niet te veel fratsen, gewoon doen. We bouwen ook een villawijk
voor het hoge segment, maar dat voelt minder natuurlijk. Onze calculator vindt het moeilijk om een dure, luxe tussendeur te berekenen. Wij denken liever mee over prijs-kwaliteit. Dat ik heb dus meegenomen in de droomdoelen.

Adrie: Van sociale woningbouw worden wij juist niet blij van. Wij zitten vooral in de agro business voor fruitveilingen en telers, grote conservenfabrieken, en ook wat petrochemie. Grootschalige utiliteitsbouw met enige complexiteit in machines en dergelijke. Onze droom is beter focussen en scherpere keuzes maken. Je wordt overal voor gevraagd, maar het past lang niet altijd bij onze mensen, onze doelstellingen. Daarom zoek ik daarin samenwerking met branchegenoten. We moeten niet alles willen doen. Wat we wél doen, is voorsorteren op duurzaamheid. Bijvoorbeeld met een eigen bedrijf voor de aanleg van zonnepaneelinstallaties. Dat vinden wij randvoorwaardelijk voor ons werk, welke keuzes we daarin ook maken. Massieve houtbouw doen we ook zelf. Prijstechnisch niet altijd handig, maar we willen elkaar een beetje opvoeden. Dat wordt door klanten, ook de uiteindelijke bewoners, erg gewaardeerd. Het kost meer, maar het levert ook meer op. Dat jagen we graag aan, omdat de samenleving het nodig heeft. Bovendien: Wat moet, kun je maar beter ook willen.

Kris: Wij kijken niet zozeer naar segmenten in de bouw als wel naar geografie: Wij willen ons eigen werkgebied mooier maken. Daarmee bedoel ik een beperkte regio, west- en midden-Brabant, waar onze mensen zelf wonen. Dat geeft de intrinsieke motivatie om een stapje extra te zetten. Misschien komen familie of vrienden in een project te wonen, dus pak je voor de oplevering nog even de bezem. Kleine dingen die opgesteld veel betekenen, daar geloven wij in.

Lees hier het volledige artikel: Ronde Tafel 2024 – Familiebedrijven